ELENİ SAMİOU: KAZANTZAKİS’İN HAYAT ARKADAŞI VE KAZANTZAKİS’İN MİRASI
-
ELENİ SAMİOU: KAZANTZAKİS’İN HAYAT ARKADAŞI VE KAZANTZAKİS’İN MİRASI
ELENİ SAMİOU: KAZANTZAKİS’İN HAYAT ARKADAŞI
VE KAZANTZAKİS’İN MİRASI*Makale Yazarı: Yannis Gigourtsis
*Bu makale ROMAN KAHRAMANLARI Nisan / Haziran 2018, 34. sayıda yayımlanmıştır.
#EleniSamiou, #Kazantzakis’in ikinci eşi, sadık yol arkadaşı, 30 yılı aşkın süredir gizli destekçisi, anılarının ve manevi değerlerinin mutlak mirasçısı ve sahibidir.
Kazantzakis ile Eleni Samiou’nun ilk karşılaşmaları 1924 yılının Mayıs ayında Penteli’deki Seyahat Derneği’nde olmuştur. Birkaç ay sonra ikisi beraber, #Kandiye’nin güneyindeki ıssız #Lendaplajında yaz tatillerini geçirirken 1925’in Eylül’ünde “#Lenoçka” (yani Eleni-Lena-Samiou), onu bulmaya Aegina adasına gelir.
1928 yılında, #Moskova’da birbirleriyle tekrar karşılaşırlar. Bu karşılaşma onların birbirlerine karşı söz verdikleri mutlak bağlılıklarına dayanan ortak hayatlarının başlangıcı olur. Kasım 1945 ‘te Aggelos ve Anna Sikelianou’nun sağdıçlıkları ile evlenirler.
Eleni yaşamı boyunca büyük bir bağlılıkla ve yorulmadan Kazantzakis’in yanında olur. Onu her yerde takip eder, sıkıcı hayatını kabul eder, bütün sorunlarıyla pratik olarak ilgilenir, eserlerini kaleme alır, mektuplarına cevaplar yazar ve onun için basında yayımlanan yorumları biriktirir. Eleni, Niko’nun ölümünden sonra #Antibes şehrinden ayrılarak #Cenevre’ye yerleştir. Evi manevi kişilerin ve âlimlerin toplanma merkezi ve aynı zamanda Yunanistan’daki #Cunta yıllarında (1967-1974) #antidiktatörlük eylemlerinin merkezi olur. Eleni şahsen aktif olarak da diktatörlüğün karşısında olduğundan aynı dönemde Yunanistan’a girmesi yasaklanmıştır. Eleni, Nikos Kazantzakis’in ölümünden sonra onun eserlerini tanıtmaya devam etmiş, yayımlanmamış eserlerinin, mektuplarının, notların ve günlüklerinin bize ulaşmasını sağlamıştır. 2004 yılında 101 yaşında ölen Eleni, Kandiye şehrinin (#Girit) en yüksek tepesi olan #Martinego’da, Nikos Kazantzakis’ in yanına defnedilmiştir.
Daha önce de belirttiğimiz üzere Eleni Samiou hayatını Kazantzakis’e vakfetmiş, Kazantzakis’in olarak ve dahi onun ölümünden sonra eserlerinin beklenenden fazla yayılması ve eserler üzerine yapılan tüm çalışmalar için büyük bir zevkle uğraşmıştır. Cümleyi toparlarsak Kazantzakis hayatta iken onun en büyük destekçisi olan Eleni Samiou, Kazantzakis hayata veda ettikten sonra da eşinin eserlerinin yayımlanması, tanınması ve okuyucu ile buluşması için çalışmaya devam etmiştir.
Kazantzakis’in mirasını bize taşıyan üç ayrı kuruluştan bahsedebiliriz. Bunlardan ilki; eşi Eleni tarafından kurulan ‘’#KazantzakisYayınları’’dır. Bu yayınlar yazarın mirasçısı olan #PatrokolosStavrou ve günümüzde #NikiStavrou tarafından devam ettirilmektedir.
İkincisi ise #Mirtia’daki, (Kandiye’nin eski #Barbarlar adlı köyü) -Kazantzakis’in babası Mihali’nin doğduğu köy– #KazantzakisMüzesi’dir. Müze 27 Haziran 1983 yılında dönemin Kültür bakanı olan #MelinaMerkouri tarafından açılmıştır. Müzenin hazırlanmasında büyük tasarımcı olan #YorgoAnemogianni ve, Eleni Kazantzaki ile birlikte pek çok uzman birlikte yer almıştır. Bugün Müze, Kazantzakis’in çeşitli eser ve dokümanlarına olduğu kadar çeşitli sergi, konferans ve eğitim programlarına da ev sahipliği yapmaktadır. Bu kısımda Kazantzakis’in arşivinin bir bölümünün Kandiye’deki, #GiritArkeolojiMüzesi’nde yer aldığından bahsetmem gerekmektedir. Eleni tarafından 1960’ta Arkeoloji Müzesi’ne verilen arşiv özellikle Antibes’teki yazıhanesi ve kütüphanesinin büyük bir bölümünü içermektedir.
Üçüncüsü 14 Aralık 1988’de İsviçre’nin Cenevre kentinde, Kazantzakis’in eseri ve düşüncesini şüphesiz olarak farklı yollar ve araçlar ile bütün dünyaya yayıp paylaşılmasını amaç edinen, 30 muhteşem eseri ile kurulan Uluslararası Nikos Kazantzakis Dostları Topluluğu’dur (kısaca UNKDT). Topluluğun öncüsü ve aynı zamanda başkanı ve birkaç yıl boyunca Cern’ de hukuk hizmeti vermiş olan avukat #YorgoStasinakis, Nikos Kazantzakis’in eserlerinin daha geniş kitleler ile buluşmasını sağlamakta meşaleyi Eleni Kazantzakis’ den devralmıştır. Büyük bir dileğini de yerine getirmiştir. Eleni Cenevre’de yaşadığı süre içinde Stasinakis ile şahsen tanışmış ve 1968 yılından başlayarak yakın bir arkadaşlık kurmuştur. Eleni Kazantzaki, Kazantzakis Müzesi’nin kurucusu olan Yorgo Anemogiannis gibi, bu çabanın tartışmasız destekçisidir. Bu topluluğun Yunan ve Yunan olmayan araştırmacılar tarafından kuruluşu elbette çok önemli bir adımdır. Bir tüzük çevresinde bir araya gelen bu topluluk Kazantzakis hakkında yapılacak halka açık çeşitli etkinlikler düzenleme işini üstlenmiştir.
UNKDT, süreç içinde önemli gelişmeler kaydederek büyüdü. Bugün 5 kıtada 126 ülkede 7.010 üyesi ile faaliyetler düzenlemeye devam etmektedir. Asıl merkez Cenevre’dedir. Son ‘’Genel Kurul’’ 2 Aralık 2017’de Pekin’de gerçekleşmiştir. ‘’Koordinasyon Komitesi’’ düzenli olarak farklı ülke ve şehirlerde toplanmaktadır.
Bütün kültürel etkinliklerde olduğu gibi bu topluluk da gücünü Kazantzakis’e gönül vermiş bireylerden almaktadır. Yapılan etkinliklerin başarısını bu kişilere borçluyuz. Üyelerin yanı sıra öğretmenler, öğrenciler, yazarlar, şairler ve sanatkârlar, çevirmenler ve tercümanlar da Kazantzakis’in eserlerinin tanıtılmasında ve sevilmesinde önemli bir rol üstlenmektedir. Bunun yanı sıra çeşitli sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, kültürel dernekler ve topluluklar, kitle bilgilendirme araçları da destekte bulunanlar arasındadır. Bütün bu saydığımız kişiler ve kurumlar Topluluğun bu eserini sıkı sıkıya desteklemekte ve daha da büyümesi için itici gücü oluşturmaktadır.
Topluluk faaliyetlerini çeşitli kültürel çalışmalar aracılığıyla yürütmektedir. Topluluğun 30 yıldır faaliyette bulunduğu dönemde pek çok ülkede organize ettiği, birlikte düzenlediği ya da desteklediği konferanslar ve sempozyumlar, atölye çalışmaları, yuvarlak masalar, edebi kafeler, söyleşiler, okuma toplantıları, belgesel ve film gösterimleri, şiir ve müzik geceleri yer almaktadır.
Topluluğun düzenlediği konferanslarda sanatsal etkinliklerin özel bir yeri bulunmaktadır. Öyle ki ya kendisi düzenlemekte ya da birlikte düzenlediği yahut destek olduğu faaliyetler arasında: tiyatro gösterileri (Kazantzakis’in tiyatro eserleri ya da tiyatro eserlerinden uyarlanmış olanlar v.s.) Kazantzakis’in bestelenmek üzere tasarlanmış metinleri üzerine musiki etkinlikleri, resim sergileri yer almaktadır.
Aynı zamanda #Giritli büyük yazarın yaşamış olduğu yerlere veya geçmiş/iz bırakmış olduğu yerlere, yaşamında ve eserinde büyük önem taşıyan yerlere eğitimsel-dini turlar ve ziyaretler düzenlemektedir.
Topluluğun başka bir ilgi çekici faaliyeti ise; Kazantzakis’in eserini gençlere aşılama çabasıdır. Bugünkü gençlerin Kazantzakis’in eserleri konusunda yeteri derecede yetkin bilgiye sahip olmadığı tespit edilmiştir. Bu nedenle topluluk, okullarda ve üniversitelerde konferanslar düzenlenmesine büyük önem vermektedir. Gerçekleşmiş olan ve gerçekleşmekte olan konferansların sayısı oldukça fazladır. Aynı zamanda gençlerin ilgisini daha da çok çekebilmek için, belirli dönemlerde Kazantzakis’in eseri üzerine (Yunanistan’da, Avustralya’da, Mısır’da, Kıbrıs’ta, Belçika’da, Fransa’da, Almanya’da ve dahası uzaklarda bulunan Türkmenistan’da) çeşitli faaliyetler düzenlenmiştir. Yapılan faaliyetlerde katılımcılar Yunanistan seyahati, ya da Giritli büyük yazarın kitapları ile onurlandırılmaktadır.
2012’den itibaren sadece gençlere özel olmamakla birlikte, Kazantzakis’in bütün dostlarının da ele alındığı bir ödül verilmesi kararı alınmıştır. Her üç senede bir, yazılı eserlere (bilimsel ya da edebi) ve aynı zamanda sanatsal eserlere (görsel eserler, belgeseller) bu ödül lâyık görülmektedir. Yazılı eserin ilk ödülü 26 Ekim 2013’te Atina’da düzenlenen biri Yunanlı diğeri Arjantinli 2 bilim insanına lâyık görüldü. Nisan 2014’ten itibaren de, ‘’özgün sanat eserleri’’nin (resim, heykel, fotoğraf, müzik, tiyatro, dans, belgesel, filmler) yer aldığı yarışma düzenlenmektedir.
Son olarak topluluğun önemli yayınlarından bahsedeceğiz. 1990’ dan itibaren #LeRegardCretois (Giritli Bakışı) isimli bir dergi yayımlanmaktadır. Dergi her yıl İngilizce, Fransızca, Yunanca ve İspanyolca olmak üzere çeşitli dillerde yayımlanmaktadır. Çok dilli bir yayın organı olan bu eserde Kazantzakis’in bilinmeyen ya da çok az bilinen eserlerinin yanı sıra Kazantzakis hakkında yazılan özgün çalışmalar da yayımlanmaktadır. Bu dergi 27 yıllık bir geçmişe sahiptir.
#Synthesis adını taşıyan bülten her dört ayda bir 11 dilde yayımlanmaktadır. Böylece Kazantzakis binlerce kişi tarafından okunmaktadır. Ayrıca, 1998’den bu yana farklı ülkelerde ve dillerde, düzenlediği veya düzenlenmesine yardım ettiği sempozyumlar, konferanslar veya söyleşilerde edebi metin yarışmalarından oluşan 15 ciltlik bir eser yayınlamıştır.
Yukarıda da kısaca bahsedildiği gibi UNKDT, Nikos Kazantzakis’in eserinin daha çok kişi ile buluşması ve araştırılmasını sağlayan çok önemli bir kuruluş olmuştur.
UNKDT, Kazantzakis’in eserlerinin pek çoğunun Türkçeye de çevrili olduğu Türkiye’de de çeşitli sempozyum ve paneller düzenlemektedir.
* Bu makale III. Roman Kahramanları İstanbul Edebiyat Festivalinde 11-12-13 Nisan 2018 tarihlerinde gerçekleşen sempozyumlarda bildiri olarak sunulmuştur.
** Özel Fener Rum Lisesi’nde dilbilim öğretmeni Kadir Has Üniversitesi’nde ise Yunanca öğretmeni olarak çalışmaktadır. Üyesi olduğu UNKDT çerçevesinde Türkiye’de Kazantzakis çalışmalarının yürütülmesine katkıda bulunmaktadır.
Çeviri için Prof. Dr. Damla Demirözü’nün yardımlarına teşekkür ederim.
#NikosKazancakis #NikosKazantzakis #Kazancakisinmirası #Nikos #UNKDT
-
0 Replies
Sorry, there were no replies found.